هنر مس و پرداز
هنر مس و پرداز، از جمله هنر های زیبا و پر طرفدار در میان ایرانیان است. این هنر که قدمت زیادی ندارد و امروزه گسترش پیدا کرده است، تلفیقی از دو هنر به نام صنایع دستی مسی و صنایع دستی میناکاری پرداز به وجود آمده است. ظروف مس و پرداز، با توجه به زیبایی چشمگیری که دارند؛ امروزه توانسته اند جایگاه بالایی در میان افراد پیدا کنند و جدای از این که هنری جدید و نو هستند، پر طرفدار ترین هنر نیز شوند. بحث ما در این مقاله نیز، آشنایی با ظروف مس و پرداز و نحوه ساخت آن ها است.
اما باید گفت که، هنر میناکاری با توجه به قدمتی که دارد از محبوب ترین صنایع دستی است. این هنر اغلب روی فلز هایی همچون؛ مس، طلا و نقره انجام می شود. اما انجام هنر میناکاری روی مس رواج بیشتری دارد و از این طریق؛ ظروف مس و پرداز را عضو محصولات میناکاری می کند.
اما همان طور که گفته شد؛ مس و پرداز از سبک های میناکاری است.
برخی از سبک های میناکاری عبارتند از:
۱. سبک پرداز
۲.اسلیمی
۳. گل و مرغ
۴.ابنیه
۵.ختایی
۶.نیمه ختایی
که مبحث مورد نظر ما در این مقاله، سبک پرداز است.
سبک پرداز در میناکاری چیست؟
همان طور که در مطالب گفته شد؛ سبک پرداز از سبک های میناکاری است که روی مس انجام می شود. در این سبک، هنرمند نقاشی هایی مانند: چهره،گل و پرنده روی مس می کشد و در نهایت با استفاده از سبک های دیگر میناکاری، اطراف نقاشی را پر می کند و پس از آن ظروف مس و پرداز آماده می شوند.
اما ظروف مس و پرداز ، با توجه با زیبایی که دارند؛ اغلب به عنوان ظروف تزئینی،مراسم ها و میهمانی های مجلل کاربرد دارند.
اما زمانی ظروف مس و پرداز ارزشمند و زیبا هستند که، نقاشی و طراحی های روی آن ها به صورت قرینه انجام شده باشند و ظرف مسی که نقاشی روی آن انجام شده است، صاف و صیقلی باشد، یعنی سطح آن غر شدگی و فرورفتگی نداشته باشد.
تفاوت های ظروف مس و پرداز و میناکاری:
با این که هنر مس و پرداز زیر مجموعه میناکاری است، تفاوت هایی با هنر میناکاری دارد.برخی از این تفاوت ها عبارتند از:
اولین و مهم ترین تفاوت این ظروف، این است که؛ در ظروف مس و پرداز طراحی و نقاشی روی قسمت هایی از مس انجام می شود و برخی قسمت های مسی قابل مشاهده هستند. اما در هنر میناکاری، تمام قسمت های مس نقاشی و رنگ می شوند و روی اصلی ظرف قابل مشاهده نیست.
دومین تفاوت در میان این هنر ها، طرح هایی هستند که روی ظروف رسم می شوند. به این صورت که، اغلب طرح های ظروف مس و پرداز چهره و پرندگان و گل ها هستند؛ اما در میناکاری، طرح ها آیات قرآن، دعا ها و اشعار و طرح خانه بندی ،خطی،هستند.
تفاوت دیگر ، روش ساخت این ظروف می باشد. در ساخت ظروف میناکاری، لعابی روی سطح مس و ظرف کشیده می شود و سپس روی لعاب طراحی و نقاشی انجام می شود. در صورتی که در ظروف مس و پرداز، لعاب کشی وجود ندارد و پس از این که نقاشی و طراحی روی ظروف انجام شد، لایه ای پلی استر روی سطح ظرف کشیده می شود تا رنگ طرح از بین نرود. همچنین در ساخت ظروف مس و پرداز مراحل صیقلی کردن و سوهان کشیدن وجود ندارد اما در ساحت ظروف میناکاری این مرحله انجام می شود.
از دیگر تفاوت ها می توان به تفاوت در شیوه نگهداری این ظروف اشاره کرد. زیرا ظروف میناکاری شده، نیاز به نگهداری بیش تری نسبت به ظروف مس و پرداز دارند.
تفاوت چشمگیری که در میان ظروف میناکاری و مس و پرداز وجود دارد، این است که در تنوع نقاشی و طراحی در ظروف میناکاری شده بیش تر از ظروف مس و پرداز است. به این صورت که؛ در هنر میناکاری زیر ساخت ها شامل؛ ظروف از جنس سرامیک و شیشه و مس و… می باشند، اما در هنر مس و پرداز زیر ساخت تنها مس است.
مراحل ساخت ظروف مس و پرداز
برای ساخت این ظروف، در مرحله اول باید از مس هایی استفاده شود که ضخامت مناسبی داشته باشند. مرحله اول به مرحله خم کاری معروف است. در این قسمت ظرف مسی را به شکلی که مورد نظر است، در می آورند. البته این نکته نیز وجود دارد که، هر چه دقت و ظرافت در این مرحله بیش تر باشد، نتیجه نهایی زیباتر و بهتر خواهد بود.
در مرحله دوم، که به نقاشی مشهور است؛ هنرمند طرح های مورد نظر خود را روی سطح ظروف نقاشی می کند و همان طور که گفته شد، این طرح ها اغلب چهره، گل و پرندگان هستند.
مرحله سوم در ساخت ظروف مس و پرداز که مرحله ساییدن است، ساییدن توسط دستگاه ها صورت می گیرد تا رنگ ها یکدست در همه قسمت های ظرف پخش شوند.
در مرحله نهایی و یا مرحله چهارم؛ به روکش کردن ظروف پرداخته می شود. در این مرحله برای این که ظرف مسی تغییر رنگ ندهد و مقاوم نیز باشد، لایه ای پلی استر روی سطح ظرف کشیده شده
عوامل موثر در قیمت ظروف مس و پرداز
با توجه به این که، ظروف مس و پرداز در مدت کوتاهی پر طرفدار شده اند، قیمت آن ها نیز در خریداری شدن آن ها تاثیر گذار است. برخی عواملی که می توانند قیمت ظروف مس و پرداز را مشخص کنند، عبارتند از:
۱. اندازه و شکل ظرف ها: هر چه ظرف مورد نظر شما، بزرگ تر باشد قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود. اما در برخی مواقع اشکال ظروف نیز در تعیین قیمت آن تاثیر گذار هستند. برای مثال ظرف گلاب می تواند قیمت کمتری نسبت به ظرف آجیل خوری داشته باشد.
عامل تعیین کننده دیگر در قیمت این ظروف، طرح و رنگ آن ها است. به این صورت که، هر چه ظرف مورد نظر دارای طرح ریز و تعداد رنگ های بیش تر باشد، از قیمت بالاتری برخوردار خواهد بود. ظرافت نیز در تعیین قیمت نقش مهمی دارد.
در نهایت می توان به ضخامت مس نیز اشاره کرد. هرچه مس ظرف مورد نظر ضخیم تر باشد، دارای قیمت بالاتری نسبت به ظروف نازک تر خواهد بود.
سخن پایانی:
اگر قصد خرید ظروفی را دارید که بتوانید به عنوان ظروف تزئینی و حتی کاربردی از آن ها استفاده کنید، ظروف مس و پرداز مناسب ترین گزینه هستند. چرا که هم زیبا و هم دارای قیمت مناسبی هستند.