آشنایی با خاتم کاری
آشنایی با خاتم کاری
خاتم کاری از جمله هنر هایی است؛ که امروزه طرفداران بسیاری پیدا کرده است و جزئی از صنایع دستی و هنری ایران، به خصوص برخی شهر ها شده است. هنری که توانسته است سلیقه بیش تر افراد قرار بگیرد و منبع درآمدی مهم برای سازندگان و طراحان خود شود.
خاتم کاری چیست؟
خاتم کاری از صنایع دستی است و از چند ضلعی ها و اشکال هندسی تشکیل می شود. این چند ضلعی ها اغلب دارای شش،هفت،هشت و نه ضلع هستند، که در نهایت با روکشی تزئین می شوند. خاتم کاری ها زمانی زیبا می شوند که، رنگ و لعاب به خود می گیرند. اما بهترین و مرغوب ترین خاتم، خاتمی است که از مثلث ها و یا اشکال هندسی ریز تر تشکیل شده باشد، زیرا در این صورت اشیا خاتم کاری شده؛ ظرافت بیش تری پیدا می کنند. همچنین می توان گفت: خاتم به عبارت دیگر همان معرق، اما از نوع پیشرفته است. امروزه مهد خاتم ایران، در شهر شیراز و اصفهان است. جایگاه خاتم در گذشته، اغلب میان اشراف زادگان بوده است. آن ها برای ساخت خانه های خود، پنجره ها و درب ها و همچنین قسمت های تزئینی از خاتم استفاده می کردند. اما امروزه خاتم، بیش تر در قالب صنایع دستی تولید شده و به فروش می رسد. اما بارز ترین نمونه خاتم که امروزه هم وجود دارد و عضو صنایع دستی نیست، ضریح امامزاده ها هستند.
تاریخچه خاتم کاری
این هنر که از با ارزش ترین صنایع دستی نیز به شمار می آید؛ دارای پیشینه ای طولانی بوده است. خاتم از دوره سلجوقی رواج و طرفداران خود را داشته است. اما زمان شکوفایی و رشد هنر خاتم کاری، نیز مانند میناکاری در زمان صفویان به اوج خود رسید. از نمونه های بارز خاتم کاری در گذشته، می توانیم به درب مدرسه سلطانیه اشاره کنیم. اما این هنر دوست داشتنی، در دوران قاجاریه رو به انحلال رفت و از تعداد طرفدارانش کاسته شد. اما در دورانی که خاتم رواج داشت، برخی مقبره هایی ساخته شدند که عبارتند از:
ضریح امام هادی علیه السلام
ضریح امام رضا علیه السلام
صندوق نرگس خاتون
ویژگی هایی که خاتم را با ارزش تر می کند
جدا از این که خاتم از جمله صنایع دستی باارزش است، برخی عوامل می توانند آن را با ارزش تر کنند. که این عوامل عبارتند از:
۱.هر چه نقش و طرح خاتم ریز تر و ظریف تر باشد، به ارزش و زیبایی این هنر می افزاید.
۲.اگر در خاتم به گونه ای کار شود که، همه فضای شئ مورد نظر پوشیده شود و فضایی خالی باقی نماند، می تواند ارزش خاتم را بالاتر ببرد.
۳.در خاتم، باید به گونه ای کار شود که؛ رنگ و ظاهر اصلی از بین نرود و تغییر نکند. در این صورت است که خاتم بهتری خواهید داشت.
۴.همچنین باید طرح ها به گونه ای طراحی شوند، که به صورت قرینه باشند و چشم افراد را درگیر خود کنند.
۵.تمیزی در خاتم می تواند به ارزش آن اضافه کند. تمیزی به گونه ای که بتونه ها قابل مشاهده نباشند.
۶. در نهایت می توان گفت: ارزش این هنر، زمانی بالا می رود که از رنگ ها به بهترین شکل ممکن استفاده شود، تا بتواند ذهن مخاطب خود را درگیر کند.
مهمترین عواملی که در تهیه خاتم به کار می روند
۱.استخوان ها از جمله؛ عاج
۲.فلز های گوناگون مانند: مس و نقره
۳.چوب درخت گردو و درخت نارنج
نمونه های خاتم کاری
این هنر زیبا و ظریف، دارای نمونه های متفاوتی است، که هرکدام ارزش خود را دارند. این نمونه ها عبارتند از:
۱.خاتم شش ضلعی: که در این نوع از خاتم، از نه مثلث برای تشکیل استفاده می شود.
۲.خاتم نه گل: در این نوع، اغلب رنگ ها سفید و مشکی هستند.
۳.خاتم گره: به جای مثلث و شش ضلعی، از اشکال گره شکل استفاده می شود.
مراحل ساخت خاتم
همان طور که گفته شد؛ برای ساخت خاتم، اغلب از چوب ها و استخوان استفاده می شود. اگر قرار باشد این هنر با استخوان خلق شود، بابد دو الی سه ماه قبل استخوان در آب و آهک قرار بگیرد تا رنگ آن کاملا سفید شود. اما اگر قرار باشد از چوب استفاده شود، چوب را در اندازه های مورد نظر و باریک خرد می کنند و مورد استفاده قرار می دهند. در نهایت این قطعات چوب یا استخوان را پس از سوهان کشی، در کنار یکدیگر؛ به شکل چند ضلعی و با چسب می چسبانند. با این روش چند گل درست می کنند و با کنار یکدیگر گذاشت آن ها یک تخته خاتم درست می شود، که به آن قامه می‌گویند. در نهایت برای استفاده از این قامه ها، پس از اینکه زیر سازی شئ مورد نظر را انجام دهند، با استفاده از اره مویی قامه را برش می دهند و روی شئ قرار می دهند. در نهایت پس از بتونه کاری، نتیجه یک خاتم کاری زیبا و مقاوم می شود.
فروش محصولات خاتم در تهران
امروزه محصولات خاتم بسیار زیادی به فروش می رسند. از جمله محصولات پر فروش خاتم، می‌توانیم به ست رومیزی خاتم، قندان و دکوری های خاتم کاری شده اشاره کنیم. فروش محصولات خاتم، در بیش تر مناطق و شهر ها همچنین تهران وجود دارد. اما فروشگاه صنایع دستی ترنج، از جمله فروشگاه هایی است که، بهترین و مناسب ترین قیمت را برای محصولات خاتم دارد. همچنین از جمله فروشگاه هایی است که، سابقه درخشانی در فروش محصولات خاتم در تهران دارد.
اما نکته ای که باید در خرید و یا فروش محصولات خاتم به یاد داشته باشید، این است که محصولی را بخرید که مرغوب باشد. محصولی که از اصالت آن مطمعن باشید تا بتوانید نتیجه مناسبی از خرید خود بگیرید. زیرا امروزه با توجه به افزایش تولید خاتم، اغلب افراد سودجو به تولید و پخش خاتم غیر اصل پرداخته اند. اما از دیگر ویژگی های فروشگاه صنایع دستی ترنج، این است که محصولی با کیفیت و با اصالت به شما عرضه می کند تا اگر قصد هدیه دادن و یا استفاده از آن را داشتید، از خرید خود رضایت داشته باشید.
سخن نهایی
صنایع دستی ترنج قصد دارد، بهترین و مناسب ترین محصولات و صنایع دستی را در اختیار طرفداران هنر قرار دهد و رضایت آنان را به ارمغان بیاورد.